Các nhà đầu tư khi tham gia vào lĩnh vực chứng khoán sẽ rất dễ bắt gặp các khái niệm về “tỷ suất cổ tức” hay “tỷ lệ cổ tức”. Phần này thuộc về lợi ích của các cổ đông nên hiểu rõ nó sẽ có lợi cho bạn rất nhiều. Vậy tỉ suất cổ tức là gì và cách tính tỷ suất chia cổ tức như thế nào? Các câu hỏi sẽ được giải đáp ngay dưới đây.
Cổ tức là gì?
Cổ tức là lợi tức được trả cho việc sở hữu cổ phần trong một công ty. Chi trả cổ tức có hai hình thức chính là cổ tức tiền mặt và cổ tức bằng cổ phiếu.
Hiểu một cách đơn giản, cổ tức là phần được trích từ lợi nhuận của công ty sau khi trừ hết các chi phí và các khoản theo kế hoạch. Tuy nhiên không phải cứ có lãi là sẽ có cổ tức chia cho cổ đông, bởi tùy thuộc vào từng giai đoạn và mục tiêu đề ra, các khoản lãi có thể được giữ lại để đầu tư phát triển doanh nghiệp (có thể gián tiếp giúp gia tăng giá cổ phiếu). Ngoài ra việc trả cổ tức cũng khiến người nhận cần nộp thuế, do vậy ngay cả các công ty lớn như Berkshire Hathaway mà Warren Buffett đầu tư cũng không trả cổ tức.
Chỉ số DPS là gì? Cách tính DPS
Chỉ số DPS là gì?
Chỉ số DPS được coi cổ tức trên mỗi cổ phiếu: Đó là một phần nhỏ được trích từ thu nhập của cổ đông (EPS) và công ty trả cho họ bằng tiền mặt. Còn lại sẽ được tiếp tục đầu tư cho việc duy trì và mở rộng hoạt động của công ty. Thường thì doanh nghiệp sẽ không chia hết cổ tức cho cổ đông do còn phụ thuộc vào lợi nhuận của công ty và nhu cầu mở rộng.
Cách tính DPS
Trong đó:
- P’: Giá cổ phiếu sau khi hành động (bao gồm cổ tức bằng tiền, cồ phiếu thưởng và cổ phiếu phát hành thêm)
- P: Giá cổ phiếu trước khi thực hiện quyền
- Pa: Giá cổ phiếu phát hành thêm cho quyền mua ưu đãi
- a: Tỉ lệ cổ phiếu phát hành thêm cho quyền mua mua ưu đãi
- b: Tỉ lệ chia cổ phiếu thưởng, trả cổ thức bằng cổ phiếu tính theo % của công ty.
- C: Cổ tức bằng tiền.
Advertisement
Tỷ suất cổ tức là gì?
Trước khi tìm hiểu tỷ lệ chi trả cổ tức, bạn cần hiểu rõ các khái niệm cũng như công thức tính tỷ suất cổ tức. Phần này giúp bạn hiểu rõ những thông tin về tỷ lệ cổ tức hơn
Tỷ suất cổ tức là tỷ suất đo lường mức lợi nhuận mà bạn có thể nhận được từ cổ tức. Tuy nhiên đây chỉ là chi phí lợi tức dự đoán khi mua cổ phiếu ở mức giá hiện tại. Thông qua khái niệm này, công thức tính tỷ suất cổ bằng cổ tức trên 1 cổ phiếu chia giá thị trường. Cụ thể như sau
Ví dụ về tỷ suất cổ tức
Giả sử cổ phiếu của Công ty A đang giao dịch ở mức 20 đô la và trả cổ tức hàng năm là 1 đô la cho mỗi cổ phiếu. Còn cổ phiếu của Công ty B đang giao dịch ở mức 40 đô la và cũng trả cổ tức hàng năm là 1 đô la cho mỗi cổ phiếu
Như vậy, tỷ suất cổ tức của công ty A là 1 đô la / 20 đô la = 5%. Tỷ suất công ty B là 1 đô la / 40 đô la = 2,5%. Nếu tất cả các yếu tố khác trong giao dịch của 2 công ty tương đương nhau. Trong trường hợp này, khả năng cao các nhà đầu tư sẽ chọn công ty A vì nó có tỷ suất cổ tức gấp đôi.
Có thể bạn quan tâm: So sánh cổ phiếu và trái phiếu theo quy định pháp luật
Tỷ lệ chia cổ tức là gì?
Tỷ lệ chia cổ tức là tỷ lệ giữa tổng số cổ tức được trả cho cổ đông so với lợi nhuận ròng của công ty. Nó được biểu thị dưới dạng phần trăm. Trừ thuế và cổ tức, số tiền chưa trả cho các nhà đầu tư chứng khoán sẽ được công ty giữ lại để trả nợ hoặc tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh.
Một số công ty sẽ trả tất cả lợi nhuận ròng của họ cho các cổ đông. Còn một số công ty khác chỉ trả một phần lợi nhuận. Thông thường các công ty sẽ trả một phần lợi nhuận của mình dưới dạng cổ tức và phần còn lại tiếp tục đầu tư vào doanh nghiệp.
Việc doanh nghiệp có trả cổ tức hay không phụ thuộc rất nhiều yếu tố mà mục tiêu công ty như đã đề cập bên trên. Khi lựa chọn cổ phiếu, bạn cần phải chú ý đến giai đoạn phát triển của doanh nghiệp và định hướng phát triển của ngành để có thể có chiến lược như nắm giữ dài hạn (lấy cổ tức) hay kiếm lời trong ngắn hạn.
Sự khác biệt giữa cổ tức và tỷ suất cổ tức là gì?
Sự khác biệt chính giữa cổ tức và lợi tức cổ tức là :
- Cổ tức là lợi nhuận được trả cho quyền sở hữu cổ phần trong một công ty.
- Lợi tức cổ tức ( tỷ suất cổ tức) là số cổ tức mà một công ty trả theo tỷ lệ với giá cổ phiếu của nó.
Cách tính tỷ lệ chi trả cổ tức chuẩn
Có hai cách tính cổ tức trên mỗi cổ phiếu là: tính tỷ lệ bằng công thức và tính tỷ lệ bằng Excel. Tùy thuộc vào nhu cầu cá nhân mà bạn tự đưa ra lựa chọn phù hợp cho bản thân mình
Cách tính cổ tức trên mỗi cổ phiếu bằng công thức
Tỷ lệ trả cổ tức có thể được tính bằng cổ tức hàng năm trên mỗi cổ phiếu chia cho lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu. Nói cách khác, tỷ lệ chia cổ tức bằng cổ tức đã trả chia cho lợi nhuận ròng.
Công thức: Tỷ lệ cổ tức = cổ tức đã trả/lợi nhuận ròng
Ngoài công thức tính tỷ lệ cổ tức trên, bạn cũng có thể tính bằng công thức:
Tỷ lệ chi trả cổ tức = 1 – tỷ lệ duy trì
Trong đó, tỷ lệ duy trì = (EPS – DPS)/EPS. Đơn vị EPS biểu thị lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, còn DPS biểu thị cổ tức trên mỗi cổ phiếu
Cách tính cổ tức trên mỗi cổ phiếu bằng Microsoft Excel
Để tính tỷ lệ chia cổ tức bằng Excel, bạn cần có 2 thông số:
- Tổng cổ tức trong một khoảng thời gian nhất định
- Số cổ phiếu đang lưu hành
Giả sử, bạn đầu tư vào một công ty đã trả 5 triệu đô la cổ tức vào năm ngoái và có 5 triệu cổ phiếu đang lưu hành. Trên Excel, bạn nhập “cổ tức cho mỗi cổ phiếu” vào ô A1. Tiếp theo, nhập “= 5000000/5000000” vào ô B1. Suy ra, cổ tức trên mỗi cổ phiếu trong công ty này là 1 đô la cho mỗi cổ phiếu
Trong trường hợp công ty không công bố EPS, bạn phải tính tiếp lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS). Bạn nhập “Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu “ vào ô A2. Ví dụ, công ty có thu nhập ròng là 50 triệu đô la vào năm ngoái.
Ta có công thức tính lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu là (thu nhập ròng – cổ tức trên cổ phiếu ưu đãi)/(cổ phiếu đang lưu hành). Áp dụng công thức, bạn nhập “= (50000000 – 5000000) / 5000000” vào ô B2. Suy ra, EPS cho công ty này là 9 đô la
Cuối cùng, bạn tính tỷ lệ chi trả cổ tức. Bạn nhập “Tỷ lệ chi trả cổ tức” vào ô A3 rồi nhập “= B1 / B2” vào ô B3. Suy ra, tỷ lệ cổ tức là 11,11%. Tuy nhiên đây chỉ là con số ước lượng vì tỷ lệ cổ tức thực tế còn phụ thuộc vào tính chất của công ty. Ví dụ như các công ty khởi nghiệp có thể có tỷ lệ chi trả thấp vì họ muốn tập trung tái đầu tư
Bài toán thực tế về tỷ lệ chia cổ tức
Ngày 29/11/2017, Công ty Walt Disney đã công bố cổ tức tiền mặt bán niên trên mỗi cổ phiếu của các cổ đông lớn nhất ngày 11/12/2017 là 0.84 đô la. Số tiền cổ tức này sẽ được trả vào ngày 11/1/2018. Tính đến lúc tổng kết lợi nhuận công ty vào ngày 30/9/2017, EPS của công ty là 5,73 đô la.
Do đó, tỷ lệ chi trả cổ tức là (0,84 đô la / 5,73 đô la) = 0,1466 = 14,66%. Như vật Disney sẽ trả cho các nhà đầu tư chứng khoán mức cổ tức là 14,66% và giữ lại 85,34%
Trên đây là một ví dụ minh họa đơn giản về chia cổ tức, trên thực tế các con số sẽ được tính toán phức tạp hơn nhiều. Tuy nhiên nếu bạn không quá quan tâm tới cách tính, bản chỉ cần kiểm tra lại con số cuối cùng đối với số cổ phiếu của mình.
Các doanh nghiệp chia cổ tức như thế nào?
Có 3 hình thức để các doanh nghiệp chia cổ tức cho các cổ đông: trả bằng tiền mặt, mua lại cổ phiếu, trả bằng cổ phiếu.
Chia cổ tức bằng tiền mặt
Khi doanh nghiệp quyết định trả cổ tức bằng tiền mặt, họ sẽ chuyển trực tiếp tiền mặt vào tài khoản chứng khoán của các cổ đông. Cổ tức bằng tiền là việc doanh nghiệp trả cổ tức trực tiếp bằng tiền mặt vào tài khọản chứng khọán của bạn
Công thức tính tiền cổ tức là: “Tiền cổ tức = Số cổ phiếu x 10.000 VND x Tỷ lệ chi trả cổ tức”. Nhân với 10.000 VND vì thị trường chứng khoán Việt Nam niêm yết giá 1 cổ phiếu là 10.000 VND
Ví dụ: Vào ngày 18/1/2018, ngân hàng Thương mai cổ phần Quân đội (MBB) đã quyết định trả cổ tức bằng tiền mặt cho các cổ đông. Tỷ lệ cổ tức mà ngân hàng công bố là 20%. Như vậy 1 cổ phiếu MBB là 10.000 VND x 20% = 2.000 VND.
Vào thời điểm khi đó, ngân hàng hiện đang lưu hành hơn 1.815.5 triệu cổ phiếu. Suy ra, MBB phải bỏ ra 3631 tỷ đồng để chia cổ tức cho các cổ đông. Sau này, 31/01/2018 công ty sẽ bắt đầu thanh toán cho các nhà đầu tư chứng khoán
Chia cổ tức bằng cách mua lại cổ phiếu
Bên cạnh chia cổ tức bằng tiền mặt, 1 vài công ty còn chia cổ tức bằng cách mua lại cổ phiếu. Các công ty sẽ mua lại với giá cao hơn thị trường để cổ đông ăn chênh số tiền đó. Hình thức chia cổ tức này rất ít khi được sử dụng. Nó chỉ thưởng được sử dụng vào thời điểm giá cổ phiếu giảm sút.
Về mặt ưu điểm, hình thức chia cổ tức bằng cách mua lại cổ phiếu hỗ trợ công ty tăng giá cổ phiếu. Hầu hết, các công ty sử dụng hình thức này đều muốn truyền tải đi thông điệp là giá cổ phiếu hiện tại khá thấp. Giá hiện tại không phải mức giá mà công ty mong đợi.
Về mặt nhược điểm, các cổ đông phải chịu thuế đầu tư vốn cho hành động bán lại cổ phiếu. Nhà đầu tư sẽ phải chịu 20% thuế cho cho khoản lợi nhuận chênh lệch đầu tư vốn hiện nay.
Có thể bạn quan tâm: Hướng dẫn cách mua cổ phiếu từ A đến Z cho người mới
Chia cổ tức bằng cổ phiếu
Ngược lại với cách 2, các công ty sẽ chia cổ tức cho cổ đông bằng cách phát hành thêm cổ phiếu. Các cổ đông đều được nhận 1 khoản cổ phiếu tương đương với tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu. Cho nên hình thức này không làm thay đối vốn chủ sở hữu và tỷ lệ nắm giữ của mỗi cổ đông trong doanh nghiệp.
Ví dụ, vào ngày 28/02/2018 các cổ đông mua và nắm giữ cổ phiếu VND sẽ được trả cổ tức bằng cổ phiếu thưởng. Cổ phiếu thưởng được ăn chia theo tỷ lệ 100:10. Nghĩa là 1 cổ đông đang có 100 cổ phiếu sẽ được thưởng thêm 10 cổ phiếu.
Advertisement
Tỷ lệ chia cổ tức thể hiện điều gì?
Thông qua tỷ lệ trả cổ tức, các cổ đông có thể biết được tình hình phát triển của công ty và 1 số vấn đề khác. Trong đó, mức độ trưởng thành của công ty là được biểu thị rõ nhất.
Tỷ lệ chia cổ tức quá thấp biểu hiện cho 1 công ty đang trong thời kì khởi nghiệp. Các công ty khởi nghiệp muốn nhận về toàn bộ lợi nhuận nhằm mở rộng quy mô và phát triển hơn trong thị trường. Do đó, việc công ty chi toàn bộ lợi nhuận bao gồm cả tỷ lệ trả cổ tức để tái đầu tư là 1 điều rất dễ hiểu.
Ngược lại, các công ty đã lớn mạnh sẽ chi trả tỷ lệ cổ tức khá cao cho các nhà đầu tư chứng khoán. Ví dụ như, Apple (AAPL) đã bắt đầu chi trả lại cổ tức vào năm 2012. Công ty đã thu được 1 nguồn lợi nhuận khổng lồ và quá lớn mạnh trên thị trường quốc tế.
Có thể bạn quan tâm: [Tổng hợp] Các yếu tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu khi đầu tư
Các doanh nghiệp thường trả cổ tức (tham khảo)
- Ngân hàng Quân đội MB
- CTCP Thủy điện Gia Lai
- Công ty Xây dựng và sản xuất vật liệu xây dựng Biên Hòa
- Công ty Cổ phần Dịch vụ kỹ thuật Mobifone
- Công ty Cổ phần Sữa Quốc tế
- CTCP Thủy điện – Điện lực 3
- Công ty Cổ phần lương thực Bình Định
- Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Cảng Đình Vũ – DVP
- …
Trên là 1 số thông tin về tỷ lệ chia cổ tức và cách tính tỷ lệ chi trả cổ tức đơn giản. Nó liên quan trực tiếp đến quyền lợi của các nhà đầu tư chứng khoán nên bạn hãy đọc và ghi nhớ thật kĩ nhé. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào liên quan đến tỷ suất cổ tức, hãy để lại comment dưới bài viết này, Cộng Đồng Crypto sẽ giúp bạn giải đáp nhanh nhất.